Bebeklikten itibaren çocuklarla kurulan etkileşimler, onların dil yeteneklerinin temelini atar. Hikaye kitapları, bu etkileşimlerin en etkili araçlarından biridir ve çocukların dil becerilerinin gelişmesine yardımcı olur. Bu makalede, hikaye kitaplarının dil gelişimine katkılarını ve ebeveynlerin bu süreçte nasıl aktif rol alabileceklerini inceleyeceğiz.
Özellikle 0-3 yaş arası, dil gelişiminin en hızlı olduğu dönemlerden biridir. Bu dönemde çocuklar, çevrelerindeki sesleri, kelimeleri ve cümle yapısını öğrenirler. Ebeveynlerin bebeklerine kitap okuması, onların seslere ve kelimelere olan ilgisini artırır. Hikaye kitapları ebeveyn-bebek/çocuk etkileşiminin bağlamını ve bu etkileşimindeki dili olabildiğine genişletir ve dil gelişimi için fırsatlar sunar. Araştırmalara göre hikaye kitapları üç yol ile etkileşimi genişletir ve dil gelişimini destekler.
İlki, hikaye kitaplarının çocuklara dilbilgisel açıdan çeşitli cümleler içinde farklı ve yeni kelimelere maruz kalma olanağı sağlamasıdır. Hikaye kitapları, günlük konuşmalarda kullanılan kelimelerden daha geniş bir yelpazede kelime kullanımını teşvik eder. Örneğin, doğa hakkında bir kitap, çocuğun bitki ve hayvan isimlerini öğrenmesine yardımcı olurken, duygular hakkında bir kitap, duygusal kelimeleri öğrenmesini sağlar. Ve bunu yaparken de bir kelimeyi farklı dilbilgisel kurallarla beraber sunarak zengin bir dil deneyimi yaşama fırsatı sunar.
İkincisi, hikaye kitabı okuma ebeveyn-çocuk etkileşiminde ortak dikkati sağlayarak etkileşimi zenginleştirir. Çocuk kitaplarında kullanılan renkler ve çizimler çocukların dikkatlerini yönetmelerine ve ilgili sayfaya odaklanmalarına yardımcı olur. Dikkatli ve hassas bir ebeveyn, çocuğunun odağını takip ederek resimler hakkında yorum yapabilir ve hikayeyi daha da zengin hale getirebilir. Ve böylece çocuk ebeveynin dikkatini ilgilendiği resimlere yönlendirebileceğini fark eder ve etkileşimde aktif rol olabilir. Dahası ilgilendiği resim hakkında ebeveyninden daha fazla şey duymayı sağlayabilir.
Üçüncüsü ise hikaye kitabı okumak hem ebeveynin hem de çocuğun aktif olarak yer aldığı bir aktivite türüdür. Ebeveyn çocuğun hikayedeki ilgisini takip ederek bu konu hakkında hikayeye ek ve hikayeyi geliştirecek sohbetler kurabilir. Bu “diyaloğa dayalı okuma” olarak adlandırılır. Örneğin, sorular sormak, karakterler hakkında konuşmak ve hikayeyi tartışmak çocuğa daha kişiselleştirilmiş bir hikaye okuma deneyimi sağlayarar. Böylece çocuklar hikayede öne çıkan kelimeleri, kavramları ya da olayları daha iyi kavrayabilirler.
Çift dilli gelişim sürecinde de çocuk kitapları, çocukların her iki dili de öğrenmesine ve pekiştirmesine yardımcı olur. İki dilde kitaplar okumak, çocukların her iki dilde de kelime dağarcığını genişletir ve dil kurallarını anlamalarını sağlar. Ayrıca, çift dilli kitaplar, çocukların iki dili birbirinden ayırt etme becerisini geliştirir. Ebeveynlerin, çocuklarına iki dilde de kitap okuması, onların çift dilli gelişim süreçlerine büyük katkı sağlar ve iki dili de akıcı bir şekilde konuşmalarına yardımcı olur.
Çocuk kitapları, sadece dil gelişimine değil, aynı zamanda sosyal ve duygusal gelişime de katkıda bulunur. Hikayelerdeki karakterler ve olaylar, çocukların empati kurma becerilerini geliştirir. Çocuklar, karakterlerin yaşadığı duyguları ve durumları anlayarak, kendi duygusal dünyalarını daha iyi ifade edebilirler. Ayrıca, hikayeler aracılığıyla farklı kültürler ve yaşam tarzları hakkında bilgi edinirler, bu da onların sosyal farkındalıklarını artırır.
Özetle, çocuk kitapları, dil gelişiminin temel taşlarından biridir. Erken yaşlardan itibaren çocuklara kitap okuma alışkanlığı kazandırmak, onların dil becerilerini geliştirmelerine ve sosyal-duygusal gelişimlerine katkıda bulunur. Ebeveynlerin, çocuklarıyla birlikte kitap okuma sürecine aktif olarak katılmaları, bu sürecin etkinliğini artırır. Kitaplar, çocukların dünyayı keşfetmelerini sağlayan ve onların dil yeteneklerini geliştiren önemli araçlardır. Bu nedenle, çocuklara kitap okuma alışkanlığını kazandırmak ve bu alışkanlığı sürdürebilmeleri için gerekli desteği sağlamak büyük bir önem taşır.
Kaynaklar
✦Dickinson, D. K., Griffith, J. A., Golinkoff, R. M., & Hirsh-Pasek, K. (2012). How Reading Books Fosters Language Development around the World. Child Development Research, 2012, 1–15. https://doi.org/10.1155/2012/602807
Comments